تاریخچه هنر قالی /فرش

تاریخچه هنر قالی بافی |فرش

هنر قالی بافی در مورد تاریخ پیدایش فرش اطلاعات دقیقی وجود ندارد ولی با توجه به آثار باستانی و کشفیات بشر، ثابت شده‌است که هنرهایی نظیر سبد بافی، نمد بافی، زیلو بافی، جا جیم بافی و گلیم بافی همه همه مقدمه‌ای بر پیدایش هنر قالی بافی بوده‌است. فرش‌های نخستین دارای طرحهای ساده و ابتدایی و شکسته و عمدتا ذهنی باف بوده‌است که جنبه استفاده روزمره داشته‌اند و محققان در مورد مهد فرش بافی در ابتدا به مصر به عنوان مهد این هنر فکر می‌کرده‌اند امّا با پیدایش اولین فرش به نام پازیریک که در کوههای سیبری در سال ۱۹۴۹ توسط پروفسور رودنکو کشف گردید نظریات دیگر را باطل نمود و با توجه به این نمونه عملی، مهد قالیبافی از سواحل رود نیل و دجله و فرات، به آسیای مرکزی تغییر مکان داد و ثابت کرد که مهد هنر فرش بافی در ایران بوده‌است.

 

احتمالا برای اولین بار افرادچادرنشین فرش را برای کف خاکی زیر چادرهایشان انتخاب کردند. بعضی مطالعات نشان می‌دهند که ممکن است فرش به وسیله مصری‌ها یا چینی‌ها یا دیگر اقوام اختراع شده باشد. باستان شناسان روسی رودنکو و گربازنوف در سال ۱۹۴۹ و در درهٔ پازیریک حدودا در ۵۰۰۰ فوتی کوه‌های آلتایی، کشف کردند؛ که در پنج قرن قبل از میلاد فرش بافی به بالاترین حد خود رسیده بود، این فرش به فرش گره دار معروف است .در دست نوشته‌های چینی‌ها، اولین مدرک موجود در رابطه با موجودیت فرش پیدا شد که مربوط به سلسله ساسانیان می‌باشد.(۲۴۴تا۶۴۱بعد از میلاد)

امپراتور هراکلیوس در سال ۶۲۸ میلادی به شهر تیسفون (پایتخت ساسانیان) مقداری فرش آورد. در سال ۶۳۷ میلادی عربها به تیسفون حمله و شهر را غارت کردند. از میان فرشها فرش باغی مشهوری به نام” موقع بهار خسرو”بود. در تاریخ از این فرش به نام گران بهاترین فرش یاد شده‌است. در زمان سلطنت خسرو اول(۵۷۹تا۵۳۱)فرشها به صورت ۹۰ فوت مربع یافت می‌شد. متأسفانه عربها این فرش را به قطعات کوچکتر بریده و فروخته‌اند. مورخان عرب این فرش گرانبها را این گونه توصیف کرده‌اند:در گوشه‌هایش تختی با شکوه از گلهایی به رنگ‌های قرمز، آبی، زرد، سبز، سفیداست. همچنین رنگ زمینه آن با الهام از رنگ زمین طلایی رنگ است و سنگ‌هایی به شفافیت کریستال که در خیال تصوری از آب است. گیاهان همانند حریر و میوه‌ها با رنگ سنگی شکل گرفته‌اند.

در مورد صنعت قالیبافی در دوره تیموریان می‌توان گفت: با توجه به علاقهٔ شاهرخ به هنر این صنعت توانست در این دوران پیشرفت کند و در عین حال اوزون حسن، مؤسس سلسلهٔ آق قویونلوها به این هنر توجه خاصی داشته‌است

ولیکن با توجه به نمونه‌های عالی باقی مانده از دوران صفویه باید گفت که اوج هنر در ایران خصوصاً هنرهایی مثل کاشیکاری، قالیبافی منقش کاری در این دوران بوده و در این دوران به اوج شکوفایی خود رسیده‌است به‌طور مثال شاه طهماسب که خود علاقه به هنر داشته و از طراحان فرش در زمان خود بوده هنرمندان بزرگ را در تبریز گرد آورد و به کمک قابل ملاحظه‌ای به آن‌ها کرد و در زمان شاه عباس این هنر به اعلا درجهٔ خود رسید. شاه عباس در اصفهان یک کارگاه دایر کرد و در این کارگاه فرشهای نفیسش برای دربار تولید نمود نمود و پیشرفت قالی به انجام رسیدهٔ که یکی از منابع اقتصادی آن دوران گردید و به دستور وی کارگاههایی در مشهد، کاشان، شیروان، قره باغ، استر آباد، و گیلان دایر گردید و فرشهای نفیسی همچون فرش اردبیل، چلسی و فرشهای زیبای دیگری زینت بخش موزه‌های دنیا گردید. قالی بافی که در قرن (ده) و یازده به کمال خود رسیده بود رو به تنزل گذاشت و دیگر نتوانست به دوران با شکوه خود برگردد.

بازدیدها: 69